اختلالات رواني: تعاريف و عوامل
اختلالات رواني به شرايطي گفته مي‌شود كه شامل تغييرات قابل توجه در شناخت، هيجان و رفتار هستند و موجب اختلال عملكرد فردي مي‌گردند. اين اختلالات طيفي از بيماري‌ها مانند افسردگي ماژور، اختلال اضطراب، اختلال دوقطبي و اسكيزوفرني را شامل مي‌شوند. عوامل ژنتيكي، بيولوژيكي، رواني و محيطي در ايجاد و تداوم اين اختلالات نقش ايفا مي‌كنند. شيوع جهاني اين اختلالات قابل توجه است و تأثيرات اجتماعي و اقتصادي گسترده‌اي دارد. ارزيابي دقيق و استفاده از ابزارهاي استاندارد در تشخيص اهميت دارد. شناخت علائم به موقع مي‌تواند به پيشگيري از عوارض جدي كمك كند. درمان به موقع و جامع كيفيت زندگي بيماران را بهبود مي‌بخشد. همچنين مطالعات جديد بر نقش نوروبيولوژيك اختلالات رواني تأكيد دارند.
۲. طبقه‌بندي اختلالات رواني و ويژگي‌هاي بالينياختلالات رواني بر اساس معيارهاي DSM-5 يا ICD-11 دسته‌بندي مي‌شوند. هر اختلال داراي مجموعه‌اي از علائم مشخص است كه براي تشخيص قطعي لازم است. افسردگي ماژور با خلق افسرده و كاهش انرژي مشخص مي‌شود. اختلالات اضطرابي شامل فوبياها، حملات پانيك و اضطراب فراگير هستند. اختلال دوقطبي شامل دوره‌هاي مانيا و افسردگي است. وسواس فكري عملي داراي افكار مزاحم و رفتارهاي اجباري است. اسكيزوفرني با توهم، هذيان و اختلال در تفكر همراه است. برخي اختلالات به صورت هم‌زمان (كموربيديتي) بروز مي‌كنند. شدت و طول مدت علائم بر روند درمان تأثيرگذار است. شناخت باليني دقيق براي برنامه‌ريزي درمان حياتي است.
۳. مكانيسم اثر داروهاي روانپزشكيداروهاي روانپزشكي بر سيستم‌هاي عصبي مركزي تأثير مي‌گذارند تا عملكرد مغز را بهبود بخشند. ضدافسردگي‌ها معمولاً با تنظيم سروتونين و نوراپي‌نفرين عمل مي‌كنند. داروهاي ضدروان‌پريشي باعث كاهش علائم هذيان و توهم مي‌شوند. تثبيت‌كننده‌هاي خلق به كنترل نوسانات خلقي كمك مي‌كنند. مصرف دارو بايد بر اساس تجويز روانپزشك و با توجه به شرايط باليني انجام شود. پايش عوارض جانبي و اصلاح دوزها بخش مهمي از درمان دارويي است. قطع ناگهاني دارو مي‌تواند منجر به عود يا تشديد بيماري شود. دارو درماني همراه با درمان‌هاي روانشناختي نتيجه بهتري دارد. تحقيقات جديد به دنبال داروهاي با عوارض كمتر و اثربخشي بيشتر هستند. درمان دارويي موجب بهبود كيفيت زندگي و كاهش بستري‌ها مي‌شود.
۴. تركيب دارو و روان‌درماني: رويكرد چندبعديمطالعات نشان داده‌اند كه تركيب دارو درماني با روان‌درماني، به ويژه رفتاردرماني شناختي، نتايج درماني بهتري دارد. روان‌درماني به اصلاح الگوهاي فكري و رفتاري كمك مي‌كند و مهارت‌هاي مقابله‌اي را افزايش مي‌دهد. داروها علائم حاد را كنترل كرده و فرد را براي درمان روانشناختي آماده مي‌سازند. اين رويكرد براي اختلالات پيچيده مانند افسردگي مقاوم يا اختلال دوقطبي بسيار مؤثر است. همكاري ميان روانپزشك، روان‌درمانگر و بيمار براي تنظيم درمان ضروري است. درمان چندوجهي باعث كاهش عود بيماري و افزايش انطباق درماني مي‌شود. پايش مداوم و ارزيابي مجدد وضعيت، جزء جدايي‌ناپذير برنامه درماني است. پيشرفت‌هاي تكنولوژيك در روان‌درماني نيز نقش مهمي ايفا مي‌كنند. اين مدل درماني بهترين شانس بهبودي را فراهم مي‌آورد.
۵. اهميت حمايت و نظارت در فرآيند درمانادامه درمان و پيگيري منظم براي موفقيت درمان اختلالات رواني ضروري است. حمايت اجتماعي از جمله خانواده، دوستان و گروه‌هاي حمايتي به تثبيت بهبود كمك مي‌كند. طرد اجتماعي و انگ‌زدايي منفي مي‌تواند منجر به تشديد علائم شود. ايجاد فضاي درماني امن و بدون قضاوت براي بيماران حياتي است. آموزش‌هاي رواني و بهداشت رواني براي بيماران و خانواده‌ها نقش پيشگيرانه دارد. پايش مصرف داروها، جلسات روان‌درماني و ارزيابي پيشرفت بايد مستمر باشد. همكاري ميان تيم درماني و بيماران باعث بهبود كيفيت مراقبت مي‌شود. سلامت روان جمعي نيازمند فرهنگ‌سازي و اطلاع‌رساني گسترده است. همه اين عوامل در كنار هم روند بهبود را تسريع و پايدار مي‌سازند.
برچسب: ،